Çocuk ve Ergenlerin Travmatik Olaylarla Başa Çıkmalarına Yardımcı Olmak

Her yıl çocuklar ve ergenler afet ve diğer travmatik olaylarla karşılaşmaktadır. Aile, arkadaşlar ve güvenilir yetişkinler, gençlerin bu deneyimlerle başa çıkmalarına yardımcı olmada önemli bir rol oynamaktadır. 

Çocuklar ve ergenler travmatik olaylara nasıl tepki verir?

Doğal afet, şiddet eylemi veya ciddi bir kaza gibi travmatik bir olayı yaşadıktan veya buna tanık olduktan sonra çocukların ve ergenlerin bir dizi tepki vermesi olağandır.

Yaşları ne olursa olsun, çocuklar ve ergenler şunları yaşayabilir:

Karın ağrısı veya baş ağrısı gibi fiziksel sorunlar

Yatağa gitmeyi reddetmek de dahil olmak üzere kabuslar veya diğer uyku sorunları

Konsantre olmakta güçlük

Normalde keyif aldıkları aktivitelere olan ilgilerini kaybetmek

Yaralanmaları veya ölümleri önleyemedikleri için suçluluk duygusu yaşamak

İntikam alma düşünceleri

Küçük çocuklar (5 yaş ve altı) şunları yaşayabilir:

Bakıcı figüre (anne) yapışmak, ağlamak-sızlanmak

Öfke nöbetleri geçirmek, sinirli-yıkıcı olmak

Yatağını ıslatma ve parmak emme gibi davranışlara aniden geri dönmek

Artan korkaklık (örneğin karanlıktan, canavarlardan veya yalnız kalmaktan korkma)

Travmatik olayın ayrıntılarını hayali oyunlarına dahil etmek

Daha büyük çocuklar (6 yaş ve üstü) ve ergenler şunları yaşayabilir:

Okulda sorunlar

Aileden ve arkadaşlardan uzaklaşmak, izole olmak

Olayı hatırlatan şeylerden kaçınmak

Uyuşturucu, alkol veya tütün kullanımı

Düzen bozucu, saygısız veya yıkıcı olmak

Kızgın veya kırgın olmak

Bu tepkilerin çoğu normaldir ve zamanla azalacaktır. Bu belirtiler bir aydan uzun sürerse, aile bir sağlık uzmanına başvurmalıdır.

Yetişkinler yardımcı olmak için ne yapabilir?

Yetişkinlerin travmaya nasıl tepki verdiği, çocukların ve ergenlerin travmaya nasıl tepki verdiğini büyük ölçüde etkileyecektir. Ebeveynler ve aile üyeleri, kendi başa çıkma becerilerini desteklemek için adımlar attıklarında çocuklarına daha iyi bakım sağlayabilirler.

Ebeveynler ve aile üyeleri; güvenli ve destekleyici bir ortam yaratmalı, mümkün olduğunca sakin kalmalı ve stres faktörlerini azaltmalıdır. Çocuklar ve ergenler, aile üyelerinin onları sevdiğini ve onlara bakmak için ellerinden geleni yapacaklarını bilmeye ihtiyaç duyarlar.

Şunları yapın:

Çocukların ve ergenlerin güvende olduğundan ve temel ihtiyaçlarının karşılandığından emin olun.

Üzgün olmalarına veya ağlamalarına izin verin.

Olay ve duyguları hakkında konuşmalarına, yazmalarına veya resim çizmelerine izin verin.

Travmatik olaylarla ilgili tekrarlayan haberlere maruz kalmalarını kısıtlayın/engelleyin.

Sizinle aynı odada uyumalarına izin verin (kısa bir süre için), uyumakta zorlanıyorlarsa ışık açık uyuyun.

Yatmadan önce masal okumak, birlikte yemek yemek ve oyun oynamak gibi rutinlere bağlı kalmaya çalışın.

Yemeklerini veya kıyafetlerini seçmek gibi bazı kararları kendilerinin almasına izin vererek kontrolün onlarda olduğunu hissetmelerine yardımcı olun.

Davranışlarda, konuşmada, dil kullanımında veya güçlü duygularda ani değişikliklere dikkat edin.

Yeni sorunlar ortaya çıkarsa, özellikle de aşağıdaki belirtilerden herhangi biri birkaç haftadan daha uzun süre ortaya çıkarsa bir sağlık uzmanına başvurun:

Flashbackler yaşamak (olayı yeniden yaşamak)

Kalp çarpıntısı ve terleme

Kolayca irkilme

Duygusal olarak hissizleşmek

Çok üzgün veya depresif olmak

Şunları yapmayın:

Çocuklardan ve ergenlerden cesur-sert olmalarını beklemek

Hazır olmadan önce olayı tartışmak

Güçlü duygular gösterdiklerinde kızmak

Yatağını ıslatmaya, yaramazlık yapmaya veya parmak emmeye başladıklarında rahatsız olmak, sinirlenmek

Tutamayacağınız sözler vermek (“Yarın iyi olacaksın” veya “Yakında eve gideceksin” gibi)

Unutmayın ki her ne kadar tuhaf veya rahatsız edici de olsa çocukların travmatik olaylara verdiği tepkiler, onların bu sarsıcı deneyim ile başa çıkma yöntemleri ve denemeleridir, muhtemelen zamanla kendiliğinden ortadan kalkacaktır. Tahammülsüz ve anlayışsız ebeveyn tutumu, bu belirtilerin gerisindeki duyguları olumsuz şekilde etkileyip çocuğun daha ciddi ve kalıcı sorunlar yaşanmasına yol açabilir.