Çocuklar ve Ruh Sağlığı: Bu Sadece Bir Aşama mı?

Tüm çocuklar zaman zaman üzgün, endişeli, sinirli veya agresiftir. Birçoğu hareketsiz oturmayı, dikkatini vermeyi veya başkalarıyla etkileşime girmeyi bazen zor bulur. Çoğu durumda, bunlar sadece tipik gelişimsel aşamalardır (bu yaşta normal-doğal olan şeyler). Ancak bu tür davranışlar bazı çocuklarda daha ciddi bir soruna da işaret edebilir.

Hangi ruhsal bozukluklar çocukları etkileyebilir?

Birçok ruhsal bozukluk çocukluk çağında başlayabilir. Örnek olarak anksiyete (kaygı) bozuklukları, dikkat eksikliği/hiperaktivite bozukluğu (DEHB), depresyon ve diğer duygudurum bozuklukları, yeme bozuklukları ve travma sonrası stres bozukluğu (TSSB) verilebilir. Erken tedavi, çocukların belirtilerini yönetmelerine yardımcı olur, sosyal ve duygusal refahlarını destekler.

Çocuklarda ruh sağlığı sorunlarının belirtileri nelerdir?

Normal gelişimin bir parçası olan zorlayıcı davranışlar ve duygular ile endişe kaynağı olabilecekleri ayırt etmek zor olabilir. Çocuğunuzun davranışları veya duyguları haftalarca veya daha uzun sürüyorsa, çocuğunuz veya aileniz için sıkıntıya neden oluyorsa, çocuğun diğer insanlarla (başta arkadaşlarıyla) birlikte çalışmasını engelliyorsa yardım almayı düşünün. Çocuğunuzun davranışı güvensizse, çocuğunuz kendine veya başkasına zarar vermek istediğinden bahsediyorsa derhal yardım isteyin. 

Çocuğunuzun sergilediği uyarı işaretlerini (hareketleri, sözleri gibi) izleyin ve anlamaya çalışın.

Çocuklar ne zaman bir değerlendirmeden yararlanabilir?

Daha küçük çocuklar

Sık sık öfke nöbeti geçirir veya çoğu zaman sinirlidir

Genellikle korkmuş veya endişeli görünür

Bilinen tıbbi bir nedeni olmayan sık karın ağrısı veya baş ağrısı şikayeti vardır

Sürekli hareket halindedir ve sessizce oturamaz (video izlemek veya video oyunları oynamak gibi hoşlandıkları bir etkinlikle meşgul oldukları zamanlar hariç)

Çok fazla veya çok az uyur, sık sık kabus görür veya gün içinde uykulu görünür

Diğer çocuklarla oynamakla ilgilenmez veya arkadaş edinmekte zorluk çeker

Akademik olarak zorlanır veya notlarında düşüş yaşar

Kötü bir şey olabileceği korkusuyla eylemleri tekrarlar veya bir şeyleri birçok kez kontrol eder (örneğin, bir kapının kilitli olduğundan emin olmak için tekrar tekrar kontrol eder)

Daha büyük çocuklar

Eskiden zevk aldığı şeylere olan ilgisini kaybetmiştir

Düşük enerjiye sahiptir

Çok fazla veya çok az uyur ya da gün boyunca uykulu görünür

Yüksek enerji ve aktivite dönemleri geçirir ve normalden çok daha az uykuya ihtiyaç duyar

Giderek daha fazla yalnız zaman geçirir ve arkadaşlarıyla veya ailesiyle sosyal aktivitelerden kaçınır

Aşırı diyet veya egzersiz yapar ya da kilo almaktan korkar

Kendine zarar verici davranışlarda bulunur (derisini kesmek veya yakmak gibi)

Sigara, içki veya uyuşturucu kullanır

Tek başına veya arkadaşlarıyla riskli veya yıkıcı davranışlarda bulunur

İntihar düşünceleri vardır

Birinin zihnini kontrol etmeye çalıştığını düşündüğünü veya diğer insanların duyamadığı şeyleri duyduğunu söyler

Çocuğumun ruh sağlığı konusunda endişelerim varsa nereden başlamalıyım?

Çocuğunuzun ruh sağlığı konusunda proaktif (etkin) ve bilinçli olmak önemli bir ilk adımdır. Çocuğunuzun ruh sağlığıyla ilgili endişeleriniz varsa, işe çocuğunuzla sık etkileşimde bulunan diğer kişilerle konuşarak başlayın. Örneğin, öğretmenine çocuğunuzun okuldaki, kreşteki veya oyun alanındaki davranışları hakkında sorular sorun. Bizzat kendiniz çocuğunuzu uzaktan gözlemleyin (örneğin kendi halinde veya arkadaşları ile iken). 

Çocuğun durumuna dair özellikle okulun rehberlik birimi ile iletişimi düzenli olarak sürdürün, gerekirse profesyonel değerlendirme/destek için yönlendirme talep edin. 

Çocuğunuzun doktoru veya sağlık hizmeti sağlayıcısı ile de konuşabilir, çocuğunuzun davranışını ve başkalarıyla konuşarak gözlemlediklerinizi ve öğrendiklerinizi paylaşabilirsiniz. Sağlık hizmeti sağlayıcısından, çocukları değerlendirme ve tedavi etme konusunda deneyim ve uzmanlığa sahip bir ruh sağlığı uzmanına yönlendirmesini de isteyebilirsiniz. 

Çocukların ruh sağlığı nasıl değerlendirilir?

Bir ruh sağlığı uzmanı tarafından yapılan değerlendirme, çocuğunuzun duygularını, davranışlarını ve mevcut durumunu anlamaya ve netleştirmeye yardımcı olabilir. Bu bilgilere dayanarak, ruh sağlığı uzmanı çocuğunuzun bir müdahaleden faydalanıp faydalanmayacağına ve hangi müdahalenin en iyi sonucu vereceğine karar verebilir.

Bir çocuğun ruh sağlığının kapsamlı bir değerlendirmesi genellikle şunları içerir: 

Çocuğun gelişimsel geçmişini, mizacını, arkadaşlarıyla ve ailesiyle ilişkilerini, tıbbi geçmişini, ilgi alanlarını, yeteneklerini ve önceki tedavilerini tartışmak için bir ebeveyn görüşmesi

Çocuğun okulundan ders notları ve davranış, beceri ve zorlanmalarına ilişkin raporlar gibi bilgilerin toplanması

Gerekirse, test ve davranışsal gözlemler için çocukla bir görüşme 

Çocuğunuzun sağlık hizmeti sağlayıcısına sorular sormak ve bilgi vermek çocuğunuzun bakımını iyileştirebilir. Sağlık hizmeti sağlayıcısıyla konuşmak güven oluşturur ve daha iyi sonuçlar, kalite, güvenlik ve hizmetten memnuniyet sağlar. 

Olası tedavi sağlayıcıları ile görüşürken sorabileceğiniz bazı sorular şunlardır.

Araştırmalarla desteklenen tedavi yaklaşımları kullanıyor musunuz?

Ebeveynleri tedaviye dahil ediyor musunuz? Eğer öyleyse, ebeveynler nasıl dahil ediliyor?

Seanslar arasında “ev ödevi” olacak mı?

İlerleme nasıl değerlendirilecek?

Ne kadar sürede ilerleme görmeyi bekleyebiliriz?

Tedavi ne kadar sürmelidir?

Çocukluk çağı ruh sağlığı bozuklukları nasıl tedavi edilir?

Ruh sağlığı uzmanı, çocuğun duygu ve davranışlarının evdeki ya da okuldaki değişiklikler veya stresle mi ilgili olduğu, yoksa tedavi önerecekleri bir bozukluğa mı işaret ettiğini belirlemeye yardımcı olmak için değerlendirme sonuçlarını gözden geçirecektir.

Ruh sağlığı uzmanının önerebileceği çeşitli tedavi seçenekleri vardır.

Farklı türleri olan psikoterapi (bazen konuşma terapisi olarak da adlandırılır). Çocuklar için etkili psikoterapi genellikle şunları içerir:

Ebeveynlerin tedaviye katılımı

Çocuğa evde veya okulda uygulayabileceği becerilerin öğretilmesi (seanslar arası “ev ödevleri”)

Zaman içinde takip edilen ilerleme ölçümleri (derecelendirme ölçekleri ve “ev ödevlerindeki” gelişmeler gibi)

İlaçlar, tanıya bağlı olarak antidepresanlar, uyarıcılar, duygudurum dengeleyiciler veya diğer ilaçları içerebilir. İlaçlar genellikle psikoterapi ile birlikte kullanılır. Birden fazla sağlık hizmeti sağlayıcısı veya uzmanı söz konusuysa, en iyi sonuçları elde etmek için tedavi bilgileri sağlayıcılar arasında paylaşılmalı ve koordine edilmelidir.

Çocuğun yaşadığı zorlukların ebeveynler ve kardeşlerle ilişkileri nasıl etkileyebileceğini anlamalarına yardımcı olmak için aile üyelerini de içeren aile danışmanlığı.

Eğitim ve diğer ebeveynlerle konuşma fırsatı içeren bireysel veya grup oturumları gibi ebeveynler için destek. Ebeveyn desteği, bir çocuğun zor duyguları ve davranışları olumlu bir şekilde yönetmesine yardımcı olmak için yeni stratejiler sağlayabilir. Terapist ayrıca ebeveynlere sınıfta uyum sağlamak için okullarla nasıl çalışacakları konusunda koçluk yapabilir.